Zamach na Sadata cz. 1

6 października 1981 roku dokonano zamachu na życie Anwara as-Sadata. Wygrywał wojny, prowadził nieszablonową politykę tak wewnętrzną jak i zagraniczną, doprowadził do sojuszu z Ameryką i pokoju z Izraelem, za co uhonorowany został Nagrodą Nobla. Dlaczego więc wydano na niego wyrok śmierci? Kto i dlaczego zamordował wydawałoby się zasłużonego egipskiego prezydenta?

  Muhammad Anwar as-Sadat urodził się 25 grudnia 1918 roku w Mit Abu al-Kaum, w północnej części Egiptu. Rodzina mieszkała na wsi, jednak kiedy ojciec Anwara dostał pracę urzędnika niższego szczebla w wojskowym szpitalu, przenieśli się do stolicy. W 1936 roku Anwar wstąpił do Królewskiej Akademii Wojskowej, gdzie poznał wielu późniejszych decydentów. W czasie II wojny światowej działał w konspiracyjnych organizacjach antybrytyjskich, które chętnie współpracowały z III Rzeszą. Za tajną działalność trafił kilkukrotnie do więzienia.

  Od 1950 roku należał do tajnej organizacji Wolnych Oficerów, której członkowie w 1952 roku przeprowadzili w Egipcie zamach stanu, przejmując władzę.  Władza przeszła w ręce Rady Rewolucyjnych Dowódców, której Sadat był od początku członkiem. Zdelegalizowano partie polityczne, zawieszono konstytucję, obalono króla Faruka I, obrano orientację pro-sowiecką. Egipt stał się republiką.

  Formalnie głową państwa został gen. Muhammad Nagib, jednak to Gamal Naser kierował Radą Rewolucyjnych Dowódców. Szybko ofiarami nowych władz stali się Bracia Muzułmanie, którzy początkowo popierali przewrót, chcąc mieć wpływ na egipskie prawodawstwo. Gdy w 1954 roku podpisano układ z Wielką Brytanią, islamiści uznali to za zdradę i rozpoczęli przygotowania do zamachu na Nasera. Doszło do niego w czasie wiecu w Aleksandrii 26 października 1954 roku, jednak okazał się nieskuteczny. W związku z zamachem w ruch puszczono machinę represji wobec Braci, tak silną, że praktycznie zlikwidowano struktury organizacji. Nieliczni zeszli do podziemia. Gdy odkryto rzekome powiązania generała Nagiba ze spiskowcami, odsunięto go od władzy, którą od teraz dzierżył Naser i tylko Naser.

  Anwar as-Sadat nie wyróżniał się, był całkowicie lojalny wobec Nasera, przez wiele lat pełnił wiele funkcji, w tym przewodniczącego egipskiego Zgromadzenia Narodowego, a później nawet wiceprezydenta. Zawsze przy władzy, ale jednocześnie gdzieś w cieniu. Gdy w 1970 roku na zawał serca zmarł Naser, Sadat przejął obowiązki prezydenta. Miał być przywódcą tymczasowym; zwolennicy Nasera, którzy rościli sobie prawo do władzy nie uważali go za silnego przeciwnika. Przeliczyli się.

  Za jego rządów wprowadzono nową konstytucję, która wyraźnie odwoływała się do religii; wskazywano szariat jako jedno ze źródeł prawa. Sadat próbował porozumieć się z represjonowanym wcześniej Bractwem Muzułmańskim, nigdy jednak do formalnego porozumienia nie doszło. Podjął się reformy państwa, zarówno gospodarczego, jak i społecznego. W 1973 roku wybucha wojna Jom Kipur. Egipt i Syria najechały półwysep Synaj i Wzgórza Golan, pozostające pod kontrolą Izraela od 1967 roku. Z militarnego punktu widzenia Egipt przegrał wojnę, zyskał jednak sam Sadat, który ogłosił zwycięstwo. Jedną z konsekwencji konfliktu była zmiana orientacji z pro-sowieckiej na pro-amerykańską. I próba porozumienia się z Izraelem. Bezprecedensowa, ryzykowna, ale jakże symboliczna.

  19 listopada 1977 roku as-Sadat jako pierwszy arabski przywódca udał się z oficjalną wizytą do Izraela. Przygotowania do niej były prowadzone w ścisłej tajemnicy, nie wiedzieli o niej nawet bliscy współpracownicy prezydenta. Spotkanie nie okazało się przełomowe, obie strony postawiły zbyt wygórowane warunki, ale dało początek kolejnym. Doprowadziły one do podpisania w 1978 roku Porozumienia w Camp David, w obecności prezydenta Stanów Zjednoczonych Jimmy’ego Cartera. Porozumienie obejmowało plan pokojowy dla Bliskiego Wschodu oraz traktat pokojowy między Egiptem a Izraelem, podpisany pół roku później. Egipt uznał państwo żydowskie. Nagrodą dla obydwu stron była hojna pomoc administracji amerykańskiej; wielomiliardowe dotacje i pomoc w modernizacji wojska. Menachem Begin i Anwar Sadat otrzymali później Pokojową Nagrodę Nobla.

Na Porozumienie nerwowo zareagowały państwa arabskie, zrywając z Egiptem stosunki dyplomatyczne i nakładając sankcje. Dosadniej zareagowały egipskie organizacje islamistyczne, w tym Bracia Muzułmanie i Egipski Dżihad. Sadat został uznany zdrajcą i wrogiem islamu.

Wyrok mógł być tylko jeden – śmierć.